Na całe wczesne dzieciństwo można spojrzeć w taki sposób, iż jest to czas wzajemnego poznawania się, rozpoznawania potrzeb i oczekiwań, uczenia się ich zaspokajania. Powodzenia i niepowodzenia w procesie formowania się relacji między dzieckiem a jego otoczeniem mają główny wpływ na jego funkcjonowanie w tym okresie. Powodują, że dziecko albo dobrze rozwija się fizycznie (rośnie, przybierana wadze, staje się coraz sprawniejsze, jego ruchy nabierają precyzji)i psychicznie (gromadzi wiedzę o różnych przedmiotach, także o ludziach i o sobie, staje się coraz bardziej uważne, rozwija się jego pamięć i myślenie, wzbogaca życie emocjonalne, kształtuje stosunek do różnych zjawisk), albo jego rozwój przebiega nieprawidłowo – wolno, nieharmonijnie, co sprawia, iż ważne w tym pierwszym okresie życia potrzeby nie mogą zostać właściwie zaspokojone. Rytm rozwoju dziecka ma bowiem znaczący wpływ na to, jak będzie przebiegał jego rozwój w kolejnych okresach życia – aż do dorastania i dorosłości.

JAK WSPIERAĆ ROZWÓJ MOTORYCZNY?

· Każdy przedmiot zachęca dziecko do działania. Nie wystarcza mu samo przyglądanie się. Jak najczęściej dawaj dziecku możliwość bezpośredniego kontaktu z wieloma, różnorodnymi przedmiotami, poznawania ich funkcji, rozkręcania, rozkładania, otwierania.

· Funkcjonowanie w świecie pełnym przedmiotów wymaga sprawności manualnej. Doskonałą możliwość ćwiczenia tej funkcji daje rysowanie (kredkami, flamastrami, ołówkiem, długopisem), malowanie (różnymi rodzajami farb), lepienie z plasteliny.

· Pamiętaj, że zdolność poruszania się jest dla dzieci w tym wieku czymś nowym, daje im poczucie autonomii, a chodzenie jest dla nich zwyczajnie przyjemne. Pokonywanie przeszkód, takich jak schody, wdrapywanie się na duże kamienie, wchodzenie i schodzenie z ławki to okazja nie tylko do ćwiczenia, ale też do bycia z siebie dumnym, odczuwania radości z własnych osiągnięć. Dorosły niejednokrotnie musi asekurować dziecko, ale warto robić to tak, aby miało ono świadomość, że sukces zawdzięcza swojemu wysiłkowi.

· Postaraj się, aby dziecko miało możliwość chodzenia po rożnych powierzchniach – po trawie, piasku, błocie, asfalcie; niech robi to w butach, w skarpetkach, na bosaka. Każda z tych sytuacji wymaga nieco innego sposobu poruszania się, wymuszając przystosowanie do innych warunków, a tym samym doskonalenie umiejętności.

Tego typu działania przede wszystkim stymulują rozwój poznawczy (myślenia, pamięci, inteligencji), pozwalają dziecku nie tylko poznawać funkcje przedmiotów, ale także abstrakcyjne relacje między nimi – uczą zasad rządzących światem.

JAK WSPIERAĆ ROZWÓJ POZNAWCZY?

· Dziecko w tym wieku uczy się myśleć poprzez działanie. Nie wystarczy wytłumaczyć, trzeba pokazać, jak coś zrobić, jak coś działa, wspólnie z dzieckiem zastosować przedmiot „w praktyce”.

· Myślenie, zwłaszcza w dzieciństwie, to czynność nastawiona na praktykę. Służy dzieciom do zaspokajania potrzeb (co zrobić, aby się nie nudzić) czy rozwiązywania codziennych, konkretnych problemów (jak umieścić ten klocek w kabinie tego samochodziku).Zadawaj dziecku zagadki, zachęcaj do opowiadania, jak coś zrobić, wspólnie z dzieckiem rozwiązujcie problemy, planujcie.

· Czytanie książek i opowiadanie bajek to nie tylko sposób na rozwój językowy, ale także, a może przede wszystkim, trening wyobraźni. Dziecko nie jest biernym odbiorcą treści. Fragment mówiący o tym, że traktor jedzie koło rzeczki... to dla niego bodziec do wyobrażenia sobie tej sytuacji.

Pamiętajmy, że umożliwienie dziecku angażowania się w tego typu czynności i towarzyszenia rodzicom w codziennych zajęciach to inwestycja w jego samodzielność w kolejnych latach.

JAK WSPIERAĆ ROZWÓJ MOWY?

· Pamiętaj, że nawet roczne dziecko rozumie, co się do niego mówi.

· Reaguj nie tylko na to, jaka treść jest ukryta w słowach, ale na ton głosu, melodię zdania, szybkość mówienia, mimikę, towarzyszące mówieniu gesty, pochylanie się.

· Mów „do dziecka”, a nie „ponad nim”, staraj się, by zawsze widziało Twoją twarz, gdy do niego mówisz, przykucnij, pochyl się, podejdź bliżej.

· Pomóż dziecku się skupić, gdy do niego mówisz – pokaż jakiś atrakcyjny, nieznany mu wcześniej przedmiot, mów jak dobry aktor, nieco dramatyzując.

· Jak najczęściej „rozmawiaj” ze swoim dzieckiem – komentuj to, co akurat robi, wyrażaj swoje zadowolenie, pokazuj mu różne rzeczy i opowiadaj o nich, wchodź z nim w dialog, w zabawie mów jakby w jego imieniu (A teraz Julia bierze miseczkę i ....).

· Opowiadaj różne historyjki, czytaj, oglądaj książeczki razem z dzieckiem siedzącym u Ciebie na kolanach, przypomnij sobie ze swego dzieciństwa różne śmieszne wierszyki, zagadki, rymowanki i wyliczanki – jak najczęściej wykorzystuj je w zabawach i różnych codziennych czynnościach wykonywanych razem z dzieckiem, np. raz-dwa-trzy do łazienki pierwszy idziesz TY!

Nauka mówienia, tak jak wielu innych umiejętności, przebiega najlepiej, jeśli dziecko może liczyć na wspólne ćwiczenie z kimś mającym większe umiejętności.

JAK WSPIERAĆ ROZWÓJ OSOBOWOŚCI?

· Spójrz na dziecko w tym okresie życia jak  na odkrywcę. Dla dorosłego świat jest znany i oczywisty, dla dziecka tajemniczy i niezwykły. Pozwól mu chodzić własnymi ścieżkami, decydować, co i jak ma robić, czemu się przyglądać i czym bawić – podążaj za dzieckiem.

· Nie zawsze można upilnować dziecko. Dlatego ważne jest wprowadzanie reguł w kluczowych sferach bezpieczeństwa: nie wolno przechodzić na czerwonym świetle, nie dotykaj piekarnika, kiedy jest włączony. Reguł tych nie może być jednak zbyt wiele. Swoboda jest w tym okresie najważniejsza dla rozwoju osobowości.

· Pamiętaj, że znacznie lepsze efekty w procesie uczenia reguł i zasad można osiągnąć przez wielokrotne i cierpliwe tłumaczenie, a nie narzucanie ich „ostrym tonem”. Zmierzaj do tego, aby dziecko zrozumiało, czemu należy się zachowywać w określony sposób, a nie do tego, aby po prostu reagowało na zasadzie automatu na wydane polecenie, obawiając się konsekwencji.

· W tym okresie życia kluczowe jest zachowanie równowagi między ograniczeniami nakładanymi na dziecko (stawianie granic) a dawaną mu swobodą. Ograniczanie dziecka „na każdym kroku” albo wymaganie od niego „siedzenia bez ruchu” przez dłuższy czas, czy wymaganie bawienia się jakąś wskazaną prze z dorosłego zabawką, jest dla dziecka w tym wieku najczęściej niewykonalne, a efektem tego będzie jedynie wzrost napięcia, zarówno u dziecka, jak i u rodzica.

W pierwszym okresie życia dziecka każda pochwała kierowana do niego– nie tylko wówczas, gdy coś mu się uda, ale również bez szczególnego powodu („jesteś kochany”, „ślicznie się bawisz” itp.) – jest inwestycją w jego poczucie własnej wartości i odwagę w poznawaniu świata.

JAK WSPIERAĆ ROZWÓJ SPOŁECZNY?

· Niewiele rzeczy daje dziecku tyle radości co wykonywanie działań wspólnie z dorosłym. Postaraj się choć kilka razy dziennie spędzić z nim trochę czasu na wspólnej zabawie, pozwól dziecku, aby towarzyszyło ci w Twoich zajęciach, w gotowaniu obiadu albo robieniu zakupów.

· Stwarzaj okazję do przebywania w miejscu, gdzie są inne dzieci (plac zabaw, park, piaskownica). Dziecko będzie miało możliwość ich obserwowania i przywyknie do przebywania z rówieśnikami.

· Postaraj się, aby dziecko kontaktowało się z różnymi osobami dorosłymi, zarówno członkami rodziny (dziadkowie, wujkowie, ciocie), jak i znajomymi rodziców. Każda taka interakcja to okazja do poznania różnych zachowań i relacji między ludźmi oraz możliwość obserwowania tego, jak różni są ludzie (jedni są cisi i spokojni, inni to „wulkany energii”).

· Pamiętaj, że dzieci różnią się zapotrzebowaniem na relacje społeczne, które także mogą być męczące. Uwarunkowania temperamentalne mogą decydować o tym, że jedne dzieci lepiej czują się w obecności obcych, a inne gorzej. Dbaj o to, aby to możliwości dziecka decydowały o ilości „atrakcji”, nie zmuszaj dziecka do kontaktów, na które nie ma ochoty.

W okresie wczesnego dzieciństwa dziecko dzięki swoim umiejętnościom wkracza w szereg nieznanych sobie obszarów, związanych zarówno z przedmiotami materialnymi, jak i z innymi ludźmi. Aby poznać świat i zacząć czuć się w nim pewnie, potrzebuje dorosłego, który po pierwsze ustali reguły: co wolno dotykać, a czego nie, co może być groźne, a z czym dziecko może obcować do woli, jak należy się zachowywać, a jak nie można. Stawianie granic i ustalanie reguł jest niezbędne, gdyż porządkuje świat dziecka i sprawia, że staje się on przewidywalny. Należy jednak pamiętać, aby nie ograniczać dziecka, gdy nie jest to konieczne. Poczucie autonomii i samodzielności, które dziecko nabędzie w tym okresie, będzie mu towarzyszyło przez resztę życia. Dziecko to urodzony eksperymentator i należy dbać o to, aby tę jego skłonność pielęgnować. Pamiętajmy, że ciekawość i zainteresowanie światem to naturalna ludzka postawa; niepokojąca może być sytuacja, kiedy dziecko długotrwale i wciąż w ten sam sposób bawi się tą samą zabawką, nie interesując się innymi formami aktywności.

Żródło: http://www.kuratorium.katowice.pl/userfiles/file/Komunikaty/2014/Broszury_2-3_male_dziecko.pdf