Kompetencje ważne dla nauki w szkole
Kompetencja – problemy w funkcjonowaniu dziecka
|
Co robić? |
Czego nie robić? |
Kompetencja 1 – hamowanie reakcji: • „wyskakuje z czymś jak Filip z konopii” • często„palnie coś bez zastanowienia” • mówi za dużo i nie zawsze potrafi ocenić wpływ własnego działania na sytuację, w której się znalazł • ma problemy z zaakceptowaniem każdej dla siebie niekorzystnej opinii • ma trudności z rozpoczynaniem zadania – zaczyna bez zastanowienia • często robi i mówi „byle co”
|
• uczyć hamowania reakcji - poczekaj; zatrzymaj się na chwilę; zamykamy oczy ...; a teraz ciszej ...; każdy po kolei; Twoja kolej za chwilkę; zaczynamy wszyscy równo – uwaga...start!; zaczynamy na mój znak; zatrzymujemy się wszyscy, gdy zrobię tak... • wykorzystywać gry i zabawy dziecięce, rymowanki i wyliczanki
|
• nie zawstydzać • nie ośmieszać • nie poganiać
|
Kompetencja 2 – kontrola emocji: • przez długi okres czasu nie potrafi ukryć rozczarowania, „boczy się” • łatwo ujawnia niepokój • nie umie opanować złości • nie umie opanować radości
|
• rozmawiać o emocjach – jakie są i jak się wtedy zachowujemy • zastanawiać się, co przeżywają bohaterowie opowiadanych bajek, czytanych książek, oglądanych filmów • bawić się w „udawanie” i zgadywanie emocji na podstawie np. min, gestów, postawy ciała
|
• nie zawstydzać • nie ośmieszać • nie porównywać dzieci ze sobą • nie stawiać za wzór i za przykład innych dzieci
|
Kompetencja 3 – koncentracja uwagi: • trudność w skupieniu uwagi podczas realizacji uciążliwego obowiązku w porównaniu z wzrastającą możliwością skupienia uwagi u nastolatka • bardzo często rozpoczyna nowe zadania, zanim skończy poprzednie
|
• specjalnie nie dbać o komfort pracy dzieci, raczej dawać im atrakcyjne zadania, aby zadanie „wciągało” • zachęcać do rozmawiania ze sobą, gdy tego potrzebują • zachęcać, by szukały sobie miejsca dla nich najbardziej dogodnego
|
• nie zawstydzać, • nie ośmieszać • nie poganiać • nie wyciszać, gdy coś robią razem • nie przerywać, gdy pracują
|
Kompetencja 4 – gotowość do poświęceń na rzecz nadrzędnego celu: • jest mniej gotowy do poświęceń na rzecz osiągnięcia nadrzędnego celu • może mieć trudności z dostosowywaniem się do pracy w grupie, gdy pracuje się nad wspólnym zadaniem • ma problemy z uzasadnianiem sensowności własnych działań, woli robić coś „po swojemu”
|
• stosować zmienność form pracy: indywidualnie, w parach… • pozwalać na dobieranie się w zespoły, ale także dobierać przez losowanie (odliczanie, losowanie Kolorowych kulek, zabawek, pociętych pocztówek) • jak najwięcej zadań wymagających współpracy – jedna budowla, jeden wielki rysunek
|
• nie zawstydzać, nie ośmieszać • nie moralizować • nie wyciszać, gdy coś robią razem • nie uruchamiać rywalizacji między osobami ani między zespołami • stosować różne kryteria oceny tej samej pracy
|
Kompetencja 5 – pamięć robocza: • pamięta wskazówki dla zaledwie jedno- i dwu-etapowych działań • ma problemy z zapamiętaniem wielu oczekiwań ze strony rodziców i nauczycieli, np.: posprzątaj pokój i wynieś śmieci – za pół godziny sprawdzę
|
• wprowadzić różne obrazki/symbole, gesty jako „przypominajki” • wydawać krótkie polecenia • zanim dzieci rozpoczną pracę, mówimy sobie, co teraz będziemy robić • wprowadzić „rytmizowanie”, dwuwiersze, rymowanki i wyliczanki, piosenki jako sygnały czynności np. pinko – panko za chwilę małe czytanko
|
• nie stosować długich i złożonych poleceń • nie mówić za dużo
|
Kompetencja 6 – planowanie działań: • potrzebuje pomocy osoby dorosłej, aby np. pomyśleć o sposobach rozwiązania konfliktu w grupie rówieśniczej • żyje przede wszystkim „obecną chwilą” • trudno mu ustalić, co jest ważniejsze
|
• wprowadzić dużo rutynowych działań jako sygnałów tego, co będzie dalej – dobry plan dnia • przypominać: za chwilę będziemy malować wielki obraz na papierze na podłodze, to co musimy sobie przygotować? • oznaczać rysunkami/słowami, co będziemy robić
|
• nie zawstydzać, nie ośmieszać • nie poganiać • nie trzymać się sztywno ustalonego wcześniej planu
|
Kompetencja 7 – inicjowanie działania: • odkłada najmniej przyjemne zadania na sam koniec, mimo, że wie, jak są ważne • uwielbia zwlekać i wyczekiwać do ostatniej chwili • przekraczanie terminów końcowych to jego specjalność
|
• dawać zadania/zajęcia do wyboru w kolejności wykonania (karteczki z różnymi rysunkami na różnych stolikach) • tworzyć sytuacje, w których wykorzysta się specyficzne umiejętności i pomysły każdego dziecka (zabawy naśladowcze)
|
• nie zawstydzać, nie ośmieszać • nie poganiać • nie oceniać przez porównywanie dzieci ze sobą • nie uruchamiać rywalizacji • nie zachęcać do naśladowania „liderów” w grupie
|
Kompetencja 8 – organizacja działania w przestrzeni fizycznej i społecznej: • trzeba mu przypominać, aby odłożył zabawki na swoje miejsce albo posprzątał po jedzeniu • słabo chwyta związki przyczynowe (a - b; najpierw - potem) i logiczne (nadrzędne - podrzędne) w przyjętej strategii działania
|
• kształtować nawyk przynoszenia zabawek/przedmiotów do działania na miejsce pracy i potem odnoszenia (najlepiej mieć taki pokoik, skrzynię skarbów, kącik, z którego zabieramy i odnosimy) • zachęcać do cichego mówienia do siebie i uczyć tego: teraz mam zrobić to, a potem to... • opowiadać dziecku o własnych działaniach, sposobie ich realizacji, intencjach i planach
|
• nie uciszać dzieci, gdy się bawią lub pracują (praca w ciszy hamuje działanie w tym wieku) • nie przynosić przedmiotów za dzieci • nie sprzątać za nie
|
Kompetencja 9 – organizacja działania w czasie: • nie dotrzymuje zobowiązań, zapomina o nich • nie potrafi oszacować czasu potrzebnego do realizacji zadania • nie wyznacza sobie zmiennego tempa pracy w zależności od okoliczności • dorosły musi wyznaczać (i pilnować!) terminów końcowych realizowanego zadania: masz na to 10 minut; za chwilę kończymy
|
• powiesić duży zegar w domu • przyczepiać do niego symbole/obrazki różnych czynności • często odwoływać się do zegara • wprowadzić umowne znaki (np. dzwoneczek, wkładanie kapelusza w czerwonym kolorze) oznaczające zbliżanie się do końca pracy/zabawy • pozwolić dokończyć zadanie/zabawę w innym czasie i zachęcać do tego
|
• nie planować skomplikowanych zadań, gdy jest mało czasu • nie poganiać
|
Kompetencja 10 – elastyczność działania: • słabo dopasowuje się do zmiennych okoliczności realizacji zadania • z trudnością i niechęcią poddaje rewizji swoje dotychczasowe plany, złości się np.: niestety, nie będziesz mógł obejrzeć bajki, bo zadzwoniła babcia i musimy do niej zaraz jechać • jest ciągle czymś zaskakiwany • często odczuwa rozczarowanie, złość, gdy nie potrafi dopasować się do nowych sytuacji
|
• często zmieniać – losowo – skład pracujących zespołów • dawać zadania wymagające pracy w różnych miejscach i wykorzystania różnych przedmiotów • zachęcać do niestandardowego wykorzystywania przedmiotów
|
• nie dostarczać dzieciom zawsze wszystkich potrzebnych przedmiotów • w pracy zespołowej nie dawać wszystkim zespołom tego samego zestawu przedmiotów
|
Kompetencja 11– kompetencje metaloznawcze: • rzadko zadaje sobie pytania: - jak mi idzie? - jak mi poszło? - co zrobić, żeby to było lepsze? -dlaczego mi się nie udało? • zachowuje się trochę jak „bokser w ciągłym zwarciu”: -słabiej analizuje rezultaty własnej pracy -słabo się uczy na popełnianych błędach • często ignoruje sygnały/wskazówki płynące ze strony dorosłego/innego dziecka • rzadko koryguje własne zachowanie pod wpływem wskazówek
|
• jak najwięcej rozmawiać z dziećmi – „pogaduszki” np. przy jedzeniu, ubieraniu się, myciu rąk, sprzątaniu • zachęcać dzieci do rozmawiania ze sobą, porównywania swoich dokonań, oglądania rysunków czy zeszytów • analizować razem z nimi ich wytwory, stosując różne kryteria analizy • prosić o uzasadnienia • samemu stosować tzw. kod rozwinięty typu: dlatego, że...; bo....; no skoro ...to
|
• nie moralizować • nie wygłaszać tyrad, nie monologować • nie stosować kodu ograniczonego (głównie proste zdania pojedyncze: nakazy, zakazy, proste wskazówki)
|