Kompetencja – problemy w funkcjonowaniu dziecka

Co robić?

Czego nie robić?

Kompetencja 1 – hamowanie reakcji:

• „wyskakuje z czymś jak Filip z konopii”

•  często„palnie coś bez zastanowienia”

• mówi za dużo i nie zawsze potrafi ocenić wpływ własnego działania na sytuację, w której się znalazł

• ma problemy z zaakceptowaniem każdej dla siebie niekorzystnej opinii

•  ma trudności z rozpoczynaniem zadania – zaczyna bez zastanowienia

•  często robi i mówi „byle co”

• uczyć hamowania reakcji - poczekaj; zatrzymaj się na chwilę; zamykamy oczy ...; a teraz ciszej ...; każdy po kolei;

Twoja kolej za chwilkę; zaczynamy wszyscy równo –

uwaga...start!; zaczynamy na mój znak; zatrzymujemy się wszyscy, gdy zrobię tak...

• wykorzystywać gry i zabawy dziecięce, rymowanki i wyliczanki

• nie zawstydzać

•  nie ośmieszać

•  nie poganiać

Kompetencja 2 – kontrola emocji:

• przez długi okres czasu nie potrafi ukryć rozczarowania, „boczy się”

•  łatwo ujawnia niepokój

• nie umie opanować złości

• nie umie opanować radości

• rozmawiać o emocjach – jakie są i jak się wtedy zachowujemy

• zastanawiać się, co przeżywają bohaterowie opowiadanych bajek, czytanych książek, oglądanych filmów

• bawić się w „udawanie” i zgadywanie emocji na podstawie np. min, gestów, postawy ciała

• nie zawstydzać

•  nie ośmieszać

• nie porównywać dzieci ze sobą

• nie stawiać za wzór i za przykład innych dzieci

Kompetencja 3 – koncentracja uwagi:

• trudność w skupieniu uwagi podczas realizacji uciążliwego obowiązku w porównaniu z wzrastającą możliwością skupienia uwagi u nastolatka

• bardzo często rozpoczyna nowe zadania, zanim skończy poprzednie

• specjalnie nie dbać o komfort pracy dzieci, raczej dawać im atrakcyjne zadania, aby zadanie „wciągało”

• zachęcać do rozmawiania ze sobą, gdy tego potrzebują

•  zachęcać, by szukały sobie miejsca dla nich najbardziej dogodnego

• nie zawstydzać,

• nie ośmieszać

• nie poganiać

• nie wyciszać, gdy coś robią razem

• nie przerywać, gdy pracują

Kompetencja 4 – gotowość do poświęceń na rzecz nadrzędnego celu:

• jest mniej gotowy do poświęceń na rzecz osiągnięcia nadrzędnego celu

•  może mieć trudności z dostosowywaniem się do pracy w grupie, gdy pracuje się nad wspólnym zadaniem

•  ma problemy z uzasadnianiem sensowności własnych działań, woli robić coś „po swojemu”

• stosować zmienność form pracy: indywidualnie, w parach…

• pozwalać na dobieranie się w zespoły, ale także dobierać przez losowanie (odliczanie, losowanie

Kolorowych kulek, zabawek, pociętych pocztówek)

•  jak najwięcej zadań wymagających współpracy – jedna budowla, jeden wielki rysunek

• nie zawstydzać, nie ośmieszać

• nie moralizować

•  nie wyciszać, gdy coś robią razem

• nie uruchamiać rywalizacji między osobami ani między zespołami

• stosować różne kryteria oceny tej samej pracy

Kompetencja 5 – pamięć robocza:

• pamięta wskazówki dla zaledwie

jedno- i dwu-etapowych działań

• ma problemy z zapamiętaniem wielu oczekiwań ze strony rodziców i nauczycieli, np.: posprzątaj pokój i wynieś śmieci – za pół godziny sprawdzę

• wprowadzić różne obrazki/symbole, gesty jako „przypominajki”

• wydawać krótkie polecenia

•  zanim dzieci rozpoczną pracę, mówimy sobie, co teraz będziemy robić

•  wprowadzić „rytmizowanie”, dwuwiersze, rymowanki i wyliczanki, piosenki jako sygnały czynności np. pinko – panko za chwilę małe czytanko

• nie stosować długich i złożonych poleceń

• nie mówić za dużo

Kompetencja 6 – planowanie działań:

• potrzebuje pomocy osoby dorosłej, aby np. pomyśleć o sposobach rozwiązania konfliktu w grupie rówieśniczej

• żyje przede wszystkim „obecną chwilą”

• trudno mu ustalić, co jest ważniejsze

• wprowadzić dużo rutynowych działań jako sygnałów tego, co będzie dalej – dobry plan dnia

•  przypominać: za chwilę będziemy malować wielki obraz na papierze na podłodze, to co musimy sobie przygotować?

• oznaczać rysunkami/słowami, co będziemy robić

• nie zawstydzać, nie ośmieszać

•  nie poganiać

•  nie trzymać się sztywno ustalonego wcześniej planu

Kompetencja 7 – inicjowanie działania:

• odkłada najmniej przyjemne zadania na sam koniec, mimo, że wie, jak są ważne

• uwielbia zwlekać i wyczekiwać do ostatniej chwili

• przekraczanie terminów końcowych to jego specjalność

• dawać zadania/zajęcia do wyboru w kolejności wykonania (karteczki z różnymi rysunkami na różnych stolikach)

• tworzyć sytuacje, w których wykorzysta się specyficzne umiejętności i pomysły każdego dziecka (zabawy naśladowcze)

• nie zawstydzać, nie ośmieszać

• nie poganiać

• nie oceniać przez porównywanie dzieci ze sobą

• nie uruchamiać rywalizacji

• nie zachęcać do naśladowania „liderów” w grupie

Kompetencja 8 – organizacja działania w przestrzeni fizycznej i społecznej:

• trzeba mu przypominać, aby odłożył zabawki na swoje miejsce albo posprzątał po jedzeniu

• słabo chwyta związki przyczynowe

(a - b; najpierw - potem) i logiczne (nadrzędne - podrzędne) w przyjętej strategii działania

• kształtować nawyk przynoszenia zabawek/przedmiotów do działania na miejsce pracy i potem odnoszenia (najlepiej mieć taki pokoik, skrzynię skarbów, kącik, z którego zabieramy i odnosimy)

• zachęcać do cichego mówienia do siebie i uczyć tego: teraz mam zrobić to, a potem to...

• opowiadać dziecku o własnych działaniach, sposobie ich realizacji, intencjach i planach

• nie uciszać dzieci, gdy się bawią lub pracują (praca w ciszy hamuje działanie w tym wieku)

• nie przynosić przedmiotów za dzieci

•  nie sprzątać za nie

Kompetencja 9 – organizacja działania w czasie:

• nie dotrzymuje zobowiązań, zapomina o nich

• nie potrafi oszacować czasu potrzebnego do realizacji zadania

• nie wyznacza sobie zmiennego tempa pracy w zależności od okoliczności

• dorosły musi wyznaczać (i pilnować!) terminów końcowych realizowanego zadania: masz na to 10 minut; za chwilę kończymy

• powiesić duży zegar w domu

• przyczepiać do niego symbole/obrazki różnych czynności

• często odwoływać się do zegara

• wprowadzić umowne znaki (np. dzwoneczek, wkładanie kapelusza w czerwonym kolorze) oznaczające zbliżanie się do końca pracy/zabawy

• pozwolić dokończyć zadanie/zabawę w innym czasie i zachęcać do tego

• nie planować skomplikowanych

zadań, gdy jest mało czasu

•  nie poganiać

Kompetencja 10 – elastyczność działania:

• słabo dopasowuje się do zmiennych okoliczności realizacji zadania

• z trudnością i niechęcią poddaje rewizji swoje dotychczasowe plany, złości się np.: niestety, nie będziesz mógł obejrzeć bajki, bo zadzwoniła babcia i musimy do niej zaraz jechać

• jest ciągle czymś zaskakiwany

• często odczuwa rozczarowanie, złość, gdy nie potrafi dopasować się do nowych sytuacji

• często zmieniać – losowo – skład pracujących zespołów

• dawać zadania wymagające pracy w różnych miejscach i wykorzystania różnych przedmiotów

• zachęcać do niestandardowego wykorzystywania przedmiotów

• nie dostarczać dzieciom zawsze wszystkich potrzebnych przedmiotów

• w pracy zespołowej nie dawać wszystkim zespołom tego samego zestawu przedmiotów

Kompetencja 11– kompetencje metaloznawcze:

• rzadko zadaje sobie pytania:

- jak mi idzie?

- jak mi poszło?

- co zrobić, żeby to było lepsze?

-dlaczego mi się nie udało?

• zachowuje się trochę jak „bokser w ciągłym zwarciu”:

-słabiej analizuje rezultaty własnej pracy

-słabo się uczy na popełnianych błędach

• często ignoruje sygnały/wskazówki płynące ze strony dorosłego/innego

dziecka

• rzadko koryguje własne zachowanie pod wpływem wskazówek

• jak najwięcej rozmawiać z dziećmi – „pogaduszki” np. przy jedzeniu, ubieraniu się, myciu rąk, sprzątaniu

• zachęcać dzieci do rozmawiania ze sobą, porównywania swoich dokonań, oglądania rysunków czy zeszytów

• analizować razem z nimi ich wytwory, stosując różne kryteria analizy

• prosić o uzasadnienia

• samemu stosować tzw. kod rozwinięty typu: dlatego, że...; bo....; no skoro ...to

• nie moralizować

• nie wygłaszać tyrad, nie monologować

• nie stosować kodu ograniczonego (głównie proste zdania pojedyncze: nakazy, zakazy, proste wskazówki)