W przypadku dzieci małych mówi się często o rozwoju ruchowym w kontekście powiązań
motoryki i funkcji poznawczych – rozwój psychoruchowy. Dlatego braki w rozwoju ruchowym
często sygnalizują opóźnienia w rozwoju poznawczym, emocjonalnym, społecznym. W pierwszych
miesiącach życia opóźnienia w rozwoju ruchowym to jedyny często sygnał nieprawidłowości
w rozwoju dziecka. Zaobserwowanie tych nieprawidłowości powinno skutkować pogłębioną
diagnozą lekarską i psychologiczną. Poniżej zostaną przytoczone etapy rozwojowe dla kilku
umiejętności jak podnoszenie główki, stanie, siedzenie – pozwoli to zaobserwować dziecko pod
tym kątem. Jeżeli widać duże odstępstwa od podanych poniżej norm, warto skonsultować się
z lekarzem, psychologiem, pedagogiem czy logopedą.
Podnoszenie główki
|
Wiek w miesiącach |
Umiejętności, które dziecko powinno w danym wieku posiąść |
|
1 |
Odrywanie noska od materaca, niskie unoszenie głowy |
|
2 |
Unoszenie głowy pod kątem 45 stopni |
|
3 |
Unoszenie głowy pod kątem 90 stopni trzymanie sztywnej głowy przez około jedną minutę podczas pionowego trzymania |
|
4 |
Unoszenie głowy pod kątem 90 stopni, utrzymywanie sztywnej główki podczas pionowego trzymania |
|
5 |
Unoszenie się na przedramionach, odwracanie głowy w kierunku bodźca |
|
6 |
Swobodne odwracanie głowy w kierunku bodźca, utrzymywanie sztywnej główki w pozycji pionowej |
Umiejętność siedzenia
|
Wiek w miesiącach |
Oczekiwane umiejętności |
|
3 |
Pierwsze krótkie próby siedzenia z całkowitą pomocą opiekuna (warunek: dziecko utrzymuje sztywno główkę) |
|
4 |
Dalsze doskonalenie umiejętności siedzenia z całkowitym podparciem i z pomocą opiekuna |
|
5 |
Samodzielne siedzenie z podparciem |
|
6 |
Samodzielne siedzenie bez podparcia |
|
7 |
Samodzielne siedzenie bez podparcia, zdolność wykonywania ruchów w pozycji siedzącej |
|
8 |
Samodzielne siadanie |
Stanie
|
Wiek w miesiącach |
Oczekiwane umiejętności |
|
3 |
Pierwsze próby przyjmowania pozycji stojącej, dziecku udaje się na krótko usztywnić nogi w kolanach |
|
4 |
Podtrzymywane pod pachy niemowlę opiera nóżki o podłoże i utrzymuje na nich ciężar ciała |
|
5 |
Niemowlę doskonali umiejętność utrzymywania sztywno prostych nóżek |
|
6 |
Podciągane za rączki przechodzi z pozycji leżącej lub siedzącej do stojącej, w pozycji stojącej podejmuje pierwsze próby stawiania kroczków |
|
7 |
Dziecko samodzielnie stoi |
|
8 |
Pierwsze próby samodzielnego wstawania po uchwyceniu się podpory i podciągnięciu |
|
9 |
Dziecko doskonali umiejętność podnoszenia się, korzystając z niewielkiej podpory |
|
10 |
Pierwsze próby samodzielnego podniesienia się z klęku lub raczkowania |
Chodzenie
|
Wiek w miesiącach |
Oczekiwane umiejętności |
|
6 |
Pierwsze próby stawiania kroków podczas przytrzymywania pod pachy |
|
7 |
Samodzielnie stanie z podparciem, próby wykonywania małych kroków |
|
8 |
Doskonalenie sprawności zdobytych w siódmym miesiącu |
|
9 |
Stawianie kroków z równoczesnym przytrzymywaniem się obiema rączkami np. brzegu łóżka |
|
10 |
Chodzenie z prowadzeniem za obie rączki |
|
11 |
Chodzenie z przesuwaniem przed sobą, jako podpory, np. krzesła |
|
12- 14 |
Samodzielnie chodzenie |
Etapy rozwoju dużej motoryki w drugim roku życia
|
Wiek w miesiącach |
Oczekiwane umiejętności |
|
12-13 |
Samodzielne chodzenie |
|
13 |
Przysiadanie |
|
16 |
Kopanie piłki |
|
16- 17 |
Wspinanie się |
|
17 |
Rzucanie piłki |
|
16- 18 |
Bieganie |
|
19- 20 |
Wchodzenie po schodach |
|
21- 22 |
Pierwsze próby rozbierania się |
|
22- 23 |
Podskakiwanie |
|
21- 24 |
Pierwsze próby jazdy na rowerku |
Etapy rozwoju małej motoryki w drugim roku życia
|
Wiek w miesiącach |
Oczekiwane umiejętności |
|
13–14 |
Doskonalenie chwytu pęsetkowego |
|
13–15 13–15 |
Nieporadne posługiwanie się łyżką lub widelcem Rysowanie znaczków, bazgranie |
|
13–16 |
Picie z kubka |
|
13–18 |
Wkładanie klocka do otworu w deseczce |
|
13–17 |
Pierwsze próby samodzielnego mycia zębów |
|
16–17 |
Budowanie wieży z 2 klocków |
|
16–18 |
Budowanie wieży z 4 klocków |
|
19 |
Budowanie wieży z 5 klocków |
|
21 |
Budowanie konstrukcji na płaszczyźnie |
|
21–22 |
Odkręcenie pokrywek |
|
24 |
Budowanie wieży z 6 klocków
|
Rozwój mowy
|
Wiek |
Oczekiwane umiejętności |
|
2 miesiąc życia |
Dziecko zaczyna produkować jednosylabowe dźwięki zwane głużeniem – aa, uuu, czasem połączenie samogłoski i spółgłoski, np. guuu |
|
6 miesiąc życia |
Dziecko powinnogaworzyć. Gaworzenie polega na łączeniu przez dziecko identycznych dźwięków w rodzaju bababa
|
|
1–2 rok życia |
Okres wyrazu. Na ten okres przypada wielki postęp w rozwoju mowy. Wynika to przede wszystkim z poszerzania kręgu doświadczeń. Dziecko powinno wymawiać wyrazy. Dziecko używa właściwie wszystkich samogłosek oprócz nosowych: ę, ą, oraz wymawia znaczną ilość spółgłosek: p, b, m, n, t, d, k, ś, ć
|
|
2–3 rok życia |
Buduje pierwsze dwuwyrazowe zdania. Dziecko trzyletnie w zasadzie wymawia już wszystkie samogłoski, z wyjątkiem nosowych, i spółgłoski: Dziecko wymawia prawidłowo następujące głoski: a, o, e, y, u, i, ą, ę, p, m oraz zmiękczenia (pi, bi, mi), f, w (fi, wi), t, d, n, l, ń (li), ś, ź, ć, k, g, (ki, gi), ch, j, ł
|
|
3–7 rok życia |
Okres swoistej mowy dziecięcej: Częstym zjawiskiem w wypowiedziach dziecka jest metateza, czyli przestawianie głosek, a nawet całych sylab („latana” zamiast „altana”). Zdarza się też zjawisko asymilacji, czyli upodobnienia („bebek”, zamiast „chlebek”). Innym zjawiskiem językowym dzieci w tym wieku jest kontaminacja, czyli budowanie wyrazów na zasadzie łączenia dwóch wyrazów w jeden („pomasłować”). Pod koniec 4 roku życia pojawia się głoska r, wcześniej pomijana lub zastępowana innymi głoskami: l lub j. Około 4–5 roku życia pojawia się w wymowie dziecka szereg szumiący: sz, ż, cz, dż. Dziecko 7-letnie powinno w zasadzie wymawiać wszystkie głoski prawidłowo.
|
Bibliografia:
Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2007.
